Κλινική Ψυχολόγος, BSc, MSc, DClinPsy
Ειδικές Φοβίες
Νιώθετε υπερβολικό φόβο ή ανησυχία για κάτι συγκεκριμένο, όπως το ύψος, τα έντομα, τα αεροπλάνα ή ακόμα και κοινωνικές καταστάσεις;
Προσπαθείτε να αποφύγετε καταστάσεις ή μέρη που σας προκαλούν φόβο, ακόμη και αν ξέρετε ότι δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος;
Όταν βρεθείτε αντιμέτωποι με την πηγή του φόβου σας, βιώνετε φυσικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, ιδρώτα, ζαλάδα ή έντονη ανησυχία;
Οι ειδικές φοβίες είναι έντονες και συχνές φοβίες για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις, όπως τα φίδια, το ύψος, τα αεροπλάνα ή ακόμα και κοινωνικές καταστάσεις. Όταν κάποιος έχει μια ειδική φοβία, ο φόβος που βιώνει είναι δυσανάλογος προς την πραγματική απειλή που ενδέχεται να υπάρχει, όμως μπορεί να είναι εξαιρετικά περιοριστικός και να επηρεάζει σοβαρά την καθημερινότητά του. Οι άνθρωποι με ειδικές φοβίες συχνά αποφεύγουν την πηγή του φόβου, ακόμα κι αν αυτή η αποφυγή τους προκαλεί άλλα προβλήματα.
Συνηθισμένα συμπτώματα:
-
Αυξημένος φόβος ή άγχος σε σχέση με το φοβικό αντικείμενο ή κατάσταση
-
Φυσικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, ζαλάδα, ιδρώτας ή αναπνευστικά προβλήματα όταν βρίσκονται κοντά στη φοβική κατάσταση
-
Αποφυγή του αντικειμένου ή της κατάστασης που προκαλεί το φόβο, παρόλο που γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος
-
Αίσθημα αδυναμίας ή αβοηθητότητας όταν βρίσκονται μπροστά στην πηγή του φόβου τους
Οι ειδικές φοβίες είναι πολύ συνηθισμένες και μπορούν να προκύψουν από μια προηγούμενη τραυματική εμπειρία, ή να αναπτυχθούν χωρίς σαφή αιτία. Άλλοι παράγοντες συμπεριλαμβάνουν τη γενετική προδιάθεση και το οικογενειακό ιστορικό, τη μάθηση μιας ειδικής φοβίας μέσω παρατήσης (π.χ., φοβικής αντίδρασης ενός γονέα), ή/και αυξημένη ευαισθησία στο άγχος. Όμως, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η φοβία μπορεί να γίνει περιοριστική και να επηρεάσει τη ζωή του ατόμου.
Παιδικές φοβίες
Οι παιδικές φοβίες είναι πολύ συνηθισμένες και συνήθως αναπτύσσονται στην προσχολική ηλικία, ενώ μπορεί να συνεχιστούν για κάποια χρόνια. Αν και τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν τις φοβίες τους με την πάροδο του χρόνου, υπάρχουν περιπτώσεις που οι φοβίες γίνονται πιο έντονες ή διαρκούν μέχρι την εφηβεία ή την ενηλικίωση.
Φόβοι για το σκοτάδι
Πολύ συνηθισμένο στις πρώτες ηλικίες, όπου τα παιδιά φοβούνται να μείνουν μόνα τους στο δωμάτιο ή να κοιμηθούν χωρίς φως.
Φόβοι για ζώα
Τα παιδιά συχνά φοβούνται ζώα, όπως τα σκυλιά ή τα φίδια, ακόμα κι αν δεν έχει υπάρξει αρνητική εμπειρία με αυτά.
Φόβοι για αποχωρισμό
Τα παιδιά ενδέχεται να φοβούνται να αποχωριστούν τους γονείς ή τους φροντιστές τους, ειδικά σε νέες ή ξένες καταστάσεις, όπως το σχολείο ή οι διακοπές.
Φόβοι για ιατρικές διαδικασίες, βελόνες και αίμα
Στην παιδική ηλικία, τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν έντονο φόβο για ιατρικές διαδικασίες ή ενέσεις λόγω του πόνου ή του άγνωστου, καθώς και λόγω των εικόνων του αίματος ή της βελόνας.
Φόβοι για ανθρώπους ή κοινωνικές καταστάσεις
Ο φόβος για ξένους ή για κοινωνικές καταστάσεις όπου το παιδί νιώθει άβολα ή εκτεθειμένο.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτές οι φοβίες είναι συχνά φυσιολογικές και μέρος της ανάπτυξης του παιδιού, ωστόσο, αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρότερα προβλήματα αργότερα στη ζωή.
Πως μπορεί να βοηθήσει το θεραπευτικό πλαίσιο;
Η ψυχοθεραπεία για τις ειδικές φοβίες εστιάζει στην κατανόηση της αιτίας του φόβου και στην ανάπτυξη στρατηγικών για την αποδοχή και την αντιμετώπισή του. Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των φόβων και την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης. Στο θεραπευτικό πλαίσιο, θα:
-
Αναγνωρίσετε και θα κατανοήσετε την προέλευση του φόβου σας.
-
Εξετάσετε πώς και γιατί αναπτύχθηκε η φοβία σας, αναλύοντας τις εμπειρίες ή τις αντιδράσεις που την προκάλεσαν.
-
Εκτεθείτε σταδιακά στην πηγή του φόβου σας σε ασφαλές περιβάλλον, με στόχο να μειωθεί η ένταση του φόβου και να αυξηθεί η ανθεκτικότητά σας.
-
Μάθετε να εντοπίζετε τις αρνητικές σκέψεις που τροφοδοτούν τη φοβία, αντικαθιστώντας τις με πιο ρεαλιστικές και θετικές σκέψεις.
-
Εφαρμόσετε στρατηγικές αναδιάρθρωσης σκέψεων και εναλλακτικών σχεδίων αντιμετώπισης.
-
Αναπτύξετε δεξιότητες αυτοεκτίμησης, αυτοπεποίθησης και εμπιστοσύνης στον εαυτό σας.
-
Εξετάσετε και να αντιμετωπίσετε τις παιδικές φοβίες, αν οι φοβίες συνεχίζονται στην ενήλικη ζωή.
-
Μάθετε τεχνικές χαλάρωσης για τη διαχείριση του φόβου στο εδώ και τώρα.
-
Ανακτήσετε τον έλεγχο της ζωής σας, μειώνοντας το φόβο που σας περιορίζει.