Κλινική Ψυχολόγος, BSc, MSc, DClinPsy
Διαχείριση Συναισθημάτων
Νιώθετε ότι τα συναισθήματά σας συχνά σας κατακλύζουν και δεν μπορείτε να τα ελέγξετε;
Εχετε δυσκολία στο να εκφράσετε όσα νιώθετε με υγιή τρόπο προς τους άλλους;
Σας φαίνεται δύσκολο να διαχειριστείτε συναισθήματα όπως ο θυμός, η λύπη ή το άγχος χωρίς να επηρεάζουν την καθημερινότητά σας;
Η διαχείριση συναισθημάτων αφορά την ικανότητα να κατανοούμε, να εκφράζουμε και να ελέγχουμε τα συναισθήματά μας με υγιή και εποικοδομητικό τρόπο. Όταν τα συναισθήματά μας είναι ανεξέλεγκτα, μπορεί να οδηγήσουν σε συμπεριφορές που μας βλάπτουν ή μας εμποδίζουν να λειτουργήσουμε στην καθημερινότητά μας. Οι αυτοκαταστροφικές τάσεις, όπως ο αυτοτραυματισμός ή η υπερβολική κατανάλωση ουσιών, είναι συχνά ένας τρόπος που χρησιμοποιούν τα άτομα για να διαχειριστούν έντονα συναισθήματα πόνου, απογοήτευσης ή θλίψης, όταν δεν έχουν άλλες στρατηγικές για να τα αντιμετωπίσουν. Η δυσκολία να αναγνωρίσουμε ή να εκφράσουμε σωστά τα συναισθήματά μας (ή των άλλων) μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική απόσταση, ένταση και δυσκολία στην επικοινωνία, αλλά και σε διαπροσωπικές δυσκολίες με οικογένεια, φίλους, συνεργάτες ή ερωτικούς συντρόφους.
Συνηθισμένα προβλήματα στη διαχείριση συναισθημάτων:
-
Δυσκολία στον έλεγχο του θυμού ή της επιθετικότητας
-
Έντονο άγχος ή ανησυχία που προκαλεί δυσκολίες στη συγκέντρωση
-
Ανάγκη να αποφεύγουμε ή να καταπνίγουμε τα συναισθήματά μας αντί να τα εκφράσουμε
-
Αίσθημα αδυναμίας ή αναξιότητας όταν βιώνουμε αρνητικά συναισθήματα
-
Υποτροπές ή υπερβολικές αντιδράσεις σε καταστάσεις που προκάλεσαν συναισθηματικό πόνο στο παρελθόν
-
Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως ο αυτοτραυματισμός, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών
-
Επανάληψη μοτίβων από το παρελθόν
-
Αυτοκτονικές τάσεις
Οι δυσκολίες στη διαχείριση των συναισθημάτων, καθώς και η τάση προς αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, συχνά προέρχονται από βαθύτερες συναισθηματικές αιτίες:
-
Ανασφάλεια και έλλειψη αυτοεκτίμησης
-
Προβλήματα επικοινωνίας ή καταστολή συναισθημάτων
-
Παρελθοντικά τραύματα
-
Μαθημένες στρατηγικές αποφυγής
Complex PTSD (C-PTSD)
Το σύνθετο μετατραυματικό στρες (C-PTSD) είναι μια ψυχική διαταραχή που προκύπτει από παρατεταμένη ή επαναλαμβανόμενη έκθεση σε τραυματικές εμπειρίες, συχνά στην παιδική ηλικία. Διαφέρει από την απλή μετατραυματική διαταραχή στρες (PTSD) στο ότι περιλαμβάνει πρόσθετα συμπτώματα που σχετίζονται με τις επιπτώσεις του μακροχρόνιου τραύματος και εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στην δυσκολία διαχείρησης των συναισθημάτων.
Συμπτώματα:
-
Δυσκολίες στη ρύθμιση των συναισθημάτων, έντονες και συχνές αλλαγές στη διάθεση, δυσκολία στον έλεγχο του θυμού, αίσθημα συναισθηματικής μουδιασμού
-
Αρνητική αυτοαντίληψη
-
Αίσθημα ενοχής, ντροπής, αναξιότητας, πεποίθηση ότι είναι κανείς ελαττωματικός ή διαφορετικός από τους άλλους
-
Προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις
-
Δυσκολία στην εμπιστοσύνη, φόβος εγκατάλειψης, τάση για εμπλοκή σε κακοποιητικές ή καταχρηστικές σχέσεις
-
Αποσύνδεση από την πραγματικότητα, αίσθημα ότι ο κόσμος είναι μη πραγματικός, διασπαστικές εμπειρίες.
-
Απώλεια πίστης, αίσθημα απελπισίας, έλλειψη ελπίδας για το μέλλον
-
Αυτοκαταστροφικές τάσεις, όπως κατάχρηση ουσιών
-
Αυτοτραυματισμός ή/και αυτοκτονικός ιδεασμός
Η ορολογία σύνθετο μετατραυματικό στρες (Complex PTSD ή C-PTSD) χρησιμοποιείται εδώ έναντι της "οριακής διαταραχής προσωπικότητας (borderline personality disorder)" για διάφορους λόγους, καθώς τα σύγχρονα δεδομένα υπογραμμίζουν τα παρακάτω:
-
Την εστίαση στο τραύμα: Η C-PTSD αναγνωρίζει ότι τα συμπτώματα προκύπτουν από παρατεταμένη και επαναλαμβανόμενη έκθεση σε τραυματικές εμπειρίες, συχνά στην παιδική ηλικία. Η 'οριακή διαταραχή', ενώ συνδέεται με τραύμα, δεν το θεωρεί πάντα κεντρικό παράγοντα.
-
Τη μείωση του κοινωνικού στίγματος: Η 'οριακή διαταραχή' φέρει στίγμα, καθώς θεωρείται διαταραχή προσωπικότητας, υπονοώντας εγγενή ελαττώματα. Η C-PTSD εστιάζει στις επιπτώσεις του τραύματος, αποσυνδέοντας τα συμπτώματα από εγγενή χαρακτηριστικά.
-
Καταλληλότερες θεραπείες: Η C-PTSD οδηγεί σε πιο κατάλληλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η θεραπεία εστιασμένη στο τραύμα, που αντιμετωπίζει τις ρίζες των συμπτωμάτων, αντί να εστιάζει μόνο στη διαχείρισή τους.
Η οριακή διαταραχή προσωπικότητας παραμένει μια έγκυρη ψυχιατρική διάγνωση που μπορεί να προσφέρει το αίσθημα της κατανόησης των συμπεριφορών και συμπτωμάτων σε ένα άτομο, ωστόσο εδώ επιλέγεται η χρήση του όρου σύνθετο μετατραυματικό στρες για να εστιάσει στο ψυχικό τραύμα.
Πως μπορεί να βοηθήσει το θεραπευτικό πλαίσιο;
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη διαχείριση των συναισθημάτων και στην πρόληψη των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών, προσφέροντας τις κατάλληλες στρατηγικές και υποστήριξη για να βρείτε εναλλακτικούς και υγιείς τρόπους έκφρασης και διαχείρισης των συναισθημάτων σας. Στο θεραπευτικό πλαίσιο, θα:
-
Μάθετε να αναγνωρίζετε και να κατανοείτε τα συναισθήματά σας που προκύπτουν σε διάφορες καταστάσεις.
-
Εξετάσετε τις αιτίες που πυροδοτούν τις συναισθηματικές εκρήξεις και θα μάθετε να τις εντοπίζετε εγκαίρως.
-
Ανακαλύψετε στρατηγικές έκφρασης που θα σας επιτρέπουν να επικοινωνείτε τα συναισθήματά σας με σεβασμό προς τον εαυτό σας και τους άλλους, χωρίς να καταφεύγετε σε αυτοκαταστροφικές ή επιβλαβείς συμπεριφορές.
-
Διαχειριστείτε τον θυμό και το άγχος.
-
Μάθετε τεχνικές χαλάρωσης και ρύθμισης συναισθημάτων.
-
Επεξεργαστείτε προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες και επαναπροσεγγίσετε το αίσθημα της ασφάλειας.
-
Εξετάσετε τις αιτίες που οδηγούν σε αυτοτραυματισμό ή άλλες επικίνδυνες συμπεριφορές.
-
Αναπτύξετε στρατηγικές για την αποφυγή αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών και διαχείρηση έντονων συναισθηματικών αλλαγών.
-
Κατανοήσετε τις βαθύτερες συναισθηματικές σας ανάγκες.
-
Αναπτύξετε την αυτοεκτίμηση και την αυτογνωσία ώστε να αναγνωρίσετε τις θετικές πλευρές σας.
-
Βελτιώσετε την ικανότητα αυτορρύθμισης.
-
Εστιάσετε στη βελτίωση των διαπροσωπικών σας σχέσεων και οριοθέτηση των αναγκών σας.
-
Κατανοήσετε τον κύκλο της βίας και τους λόγους που μπορεί να επιστρέφετε σε μοτίβα κακοποιητικών σχέσεων, αν βρίσκεστε ή έχετε βρεθεί σε κακοποιητική σχέση.